رضا آویزه

 تهاجم سگ¬ها معمول¬ترین علت ارجاع آنها به متخصصین رفتار درمانی است. شواهد حاکی از ارتباط منفی غلظت سروتونین سرم و تهاجم در انسان، پریمات¬ها غیر انسانی، موش و سگ می¬باشد. به علاوه سروتونین در تنظیم فعالیت محور هیپوتالاموسی- هیپوفیزی – غده فوق کلیوی دخالت دارد. تا کنون نقش سروتونین و کورتیزول در تهاجم سگ¬های ایران مورد مطالعه قرار نگرفته است. لذا هدف این بررسی، ارزیابی وجود ارتباط احتمالی بین غلظت¬های سروتونین و کورتیزول سرم با تهاجم در 40 قلاده سگ مهاجم و 40 قلاده سگ آرام بود. برای این منظور پرسش¬نامه¬ای در اختیار تمامی صاحبان سگ¬های معاینه شده در بیمارستان دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز گذاشته شد. مبنای تهاجم، سابقه گزش افراد آشنا و غیر¬آشنا توسط سگ¬ها بود. سطوح سرمی سروتونین و کورتیزول با روش ELISA اندازه¬گیری شد. ارزیابی آماری نیز با نرم-افزار SPSS نسخه 16 ویندوز انجام گرفت. غلظت سرمی سروتونین سگ¬های مهاجم به شکل معنی¬داری پایین¬تر (463/7 در برابر 709/6 نانوگرم در میلی¬لیتر) و غلظت سرمی کورتیزول سگ¬های مهاجم به شکل معنی¬داری بالاتر (88/0 در برابر 39/8 نانوگرم در میلی¬لیتر) از سگ¬های آرام بود (p<0/05). این مطالعه نشان داد که کاهش فعالیت سروتونین با رفتار تهاجمی و استرس در سگ¬های شهر اهواز نیز مرتبط است.

 

 آماده¬سازی روده¬ها پیش از انجام تصویربرداری با اشعه¬ی ایکس برای نیل به یک تشخیص صحیح الزامی است. این مطالعه به منظور مقایسه¬ی اثرات مقادیر مختلف پلی¬اتیلن گلیکول و سنا در آماده-سازی روده¬ی سگ¬ها پیش از رادیوگرافی از محوطه¬ی شکمی صورت گرفت. شش قلاده سگ بالغ سالم از نژاد مخلوط، از هر دو جنس و با سن 18 تا 30 ماه به فاصله سه هفته یکی از دو دوز 4 و 8 گرم به ازای هر کیلوگرم پلی‌اتیلن گلیکول و یا 20 میلی¬گرم به ازای هر کیلوگرم سنا را از طریق لوله-ی معدی دریافت کردند. از حدود 12 ساعت قبل از تجویز داروها به سگ¬ها غذا داده نشد. رادیوگرافی نیز 12 ساعت پس از آماده¬سازی روده انجام شد. به عبارت دیگر در روز قبل از رادیوگرافی فقط آب در اختیار حیوانات گذاشته شد. رادیوگراف¬های استاندارد توسط رادیولوژیست غیر مطلع از نوع رژیم آماده¬سازی، بررسی و وجود مدفوع و گاز در کولون و راست روده، رادیواپسیته¬ی مدفوع و کیفیت رادیوگراف¬ها جهت تشخیص، با یک معیار از صفر تا سه (صفر = نامناسب تا سه = عالی) امتیازبندی شد. به منظور بررسی هر گونه اثرات جانبی داروها، سگ¬ها تا دو هفته پس از تجویز داروها مورد مشاهده قرار گرفتند. میانگین امتیاز آماده¬سازی کولون برای رژیم پلی‌اتیلن گلیکول با دوز 4 و 8 گرم به ازای هر کیلوگرم و سنا به صورت مشابهی برابر 41/0±17/2 بود. هم¬چنین میانگین امتیاز آماده¬سازی راست روده برای رژیم پلی¬اتیلن گلیکول با دوز 4 و 8 گرم به ازای هر کیلوگرم و سنا به ترتیب برابر 55/0±50/2 و 75/0±83/1 و 55/0±50/2 بود. هر دو دوز پلی¬اتیلن گلیکول و سنا امتیاز آماده¬سازی روده در سگ¬ها را به شکل معنی¬داری بهبود بخشیدند (05/0p<). هیچ¬گونه اختلاف معنی¬داری بین سه گروه ازنظر امتیاز آماده¬سازی کولون، رادیواپسیته¬ی مدفوع و کیفیت رادیوگراف¬ها وجود نداشت (05/0p≥). پلی¬اتیلن گلیکول با دوز 8 گرم به ازای هر کیلوگرم در مقایسه با دوز 4 گرم به ازای هر کیلوگرم به شکل معنی¬داری حضور مدفوع در راست روده را کاهش داد (05/0p<). هم¬چنین ازنظر بالینی و عوارض جانبی داروها، سگ¬های سه گروه تفاوتی نداشتند. چنین می¬توان نتیجه گرفت که استفاده از پلی¬اتیلن گلیکول با دوز 8 گرم به ازای هر کیلوگرم و سنا برای آماده¬سازی روده در سگ¬ها بی¬خطر و موثر بوده و به خوبی توسط سگ¬ها تحمل می¬شود

تهاجم فراوان¬ترین مشکل رفتاری در سگ¬ها برای ارجاع به کلینیک¬های حیوانات کوچک ایران می¬باشد. از آنجا که کم¬کاری غده تیروئید می¬تواند در ایجاد تهاجم تاثیر داشته باشد، این مطالعه به منظور تعیین ارتباط بین تهاجم در سگ¬ها و غلظت¬های سرمی تیروکسین تام، تیروکسین آزاد، تری¬یدو تیرونین تام و تری¬یدو تیرونین آزاد صورت گرفت. نمونه¬های خون از 40 قلاده سگ مهاجم و 40 قلاده سگ غیر مهاجم ارجاعی به بیمارستان دامپزشکی دانشگاه شهید چمران به علل معاینات عادی، واکسیناسیون و یا مشاوره اخذ گردید. نمونه¬های سرمی به روش الیزا ارزیابی شدند. آزمون آماری آنالیز واریانس دو طرفه جهت تخمین ارتباط بین مقادیر هورمون¬های تیروئیدی سرم و تهاجم، سن، جنس و نژاد سگ¬ها انجام شد. نتایج بدست آمده رابطه معنی¬داری را بین غلظت¬های هورمون¬های تیروئیدی در سرم و تهاجم سگ¬ها نشان نداد(05/0p ≥ ). همچنین هیچ اختلاف معنی¬داری بین سگ¬های مهاجم و غیر مهاجم بر اساس جنس، سن و نژاد وجود نداشت (05/0p ≥ ). مطالعات بیشتری با تعداد سگ¬های بیشتر، استفاده از سگ¬های واجد دیگر مشکلات رفتاری و مقایسه سگ¬های با رفتار مناسب و مهاجم در یک نژاد، برای روشن شدن رابطه بین عناصر تیروئیدی و تهاجم در سگ¬ها سودمند است.